Słowo stało się działaniem

Czyli jak słowa nadają początek i sens naszym decyzjom?

Od wieków wiemy, że słowo ma MOC ale mimo wszystko codzienne życie jakby tuszowało tę prawdę. Szastamy słowami jak popadnie, nie mając świadomości co słowa nam czynią i najbliższym wkoło nas. Zachowujemy się często jak dzieci, które porwały się na pistolety i strzelają dla zabawy, zapominając, że są one prawdziwe.

Słowem można zbudować i zniszczyć a nawet zabić. Swoją śmierć obwieściła niedawno moja klientka, która rozmawiała z szefem. Rok pracowała nad projektem, który miał wywołać euforie i nowe wprowadzenie firmy na rynek. Jedno spotkanie z nim sprawiło, że jego podwładnej nie chce się już pracować. Apatycznie, bez emocji wykonuje swoje obowiązki kiedy firma czerpie wielkie korzyści z jej pracy. Efekt biznesowy jest ale najważniejsza osoba, która może być źródłem trwania tego efektu albo matką i ojcem kolejnego sukcesu deklaruje swoją „śmierć". Dlaczego tak się dzieje?

Słowa kształtują osobowości i pokolenia. Każda epoka ma swoje kluczowe słowa, każdy nasz czas kształtowany jest przez wypowiedzi nowych autorytetów i całych grup, pokoleń. W naszej branży szkoleniowej, obecnie na czasie są słowa „zmiana, innowacyjność, poczucie własnej wartości, życie świadome itd". Widać to często w zapytaniach szkoleniowych oraz mailach pisanych do nas trenerów. Drodzy Państwo w naszej firmie jesteśmy w procesie zmian. Panie Wojtku potrzebujemy innowacyjnych szkoleń, czegoś nowego tyle już przeszliśmy. Nasi ludzie potrzebują na nowo zbudować poczucie własnej wartości, nowe uregulowania rynku podcięły nam wszystkim skrzydła itd. Jesteśmy światkami niezwykłych wydarzeń politycznych, gospodarczych i społecznych. Okazuje się, że niezależnie od pokolenia, posiadanego wieku i doświadczenia, nasza osobowość się kształtuje jakby cały czas egzamin dojrzałości był przed nami.

Słowa są wypowiedziane i ukryte. Te ukryte szczególnie silnie na nas oddziaływują są źródłem naszego strachu, lęku, emocji lub inspiracją i rozpalają nasze namiętności lub po prostu podtrzymują na duchu. Przykładowe osłabiacze: „chciałbym", „problem", „muszę", „nie potrafię", „udało się". Jest ich dużo więcej. Które z nich posiadasz? Co one tak naprawdę nam robią?.
„Chciałbym" pokazuje niemoc i daje do zrozumienia, że masz marzenia nie do spełnienia. Wypowiadasz je i jednocześnie wpadasz w błędne i dołujące koło trosk, zaczynasz się deprecjonować, że jeszcze tego nie masz. Wystarczy je lekko wzmocnić i zamiast „chciałbym" możesz powiedzieć „chce" a może nawet „będę to miał", „osiągnę". Ten poziom deklaracji niesie za sobą silniejszą determinację, wolę i sprawia, że za słowami tworzą się czyny.
„Problem" pokazuje ścianę lub przeszkodę do pokonania a to bardzo mocno oddziaływuje na nasz „barometr energii", którego skala przyjmuje coraz mniejsze wartości, dając nam odczuć ciężar nie uniknionego starcia. A może warto uruchomić w sobie optymizm, a może szerzej otworzyć oczy, bo w każdym problemie jest „wyzwanie" a może nawet szansa na jeszcze lepsze.
„Muszę" jest słowem reprezentującym społeczeństwo zniewolone a może nawet w stanie pełnego pozbawienia wolności. Najgorsze, że tą wolność czasem sami sobie odbieramy i zapominamy, że mamy wybór. A gdyby tak słowo „muszę" zamienić na „mogę" a może po prostu na pytanie: „Jaki inny mam wybór?" Pytania mają niezwykłą moc otwierania oczu. Najlepsi menadżerowie, coachowie i psychologowie dobrze o tym wiedzą, dlatego stosują je dla swoich pracowników i klientów.
„Nie potrafię" przez to słowo przemawia brutalny realizm, niczym po inwentaryzacji pustego magazynu. Tylko po co inwentaryzować, kiedy warto będzie go zapełnić. Ludzki umysł wykorzystywany jest przeciętnie w 10%, czyli tak naprawdę oczekuje na zapełnienie. Gdyby tak zamienić to słowo pytaniem „Czego mogę się nauczyć? albo „Czego powinienem się nauczyć?" a może po prostu: „nauczę się".
„Udało się" to dobrze, to znaczy, że jest sukces ale ten sukces jest związany z Tobą. W słowie „udało się" więcej jest przypadku nic sprawczości mocy. Jeśli się udało a Ty temu towarzyszyłeś a może nawet w dużej mierze byłeś dużą częścią pozytywnego efektu. Powiedz sobie „osiągnąłem" wzmocnisz siebie i zbudujesz większe poczucie wartości. A tak naprawdę o to właśnie Tobie chodzi. Aby się najlepiej czuć z samym sobą:-)

Nie zastanawiamy się nad używaniem i oddziaływaniem wysyłanych słów. Tak jak to robił jeden z naszych uczestników szkoleń i mówił o sobie, że jest racjonalistą i twardo stąpa po ziemi. Kiedy na warsztacie miał wykonać kolejne ćwiczenia i zadania ze swoim zespołem jako jeden z pierwszych wypowiadał swoje negatywne opinie typu „Tego nie da się zrobić", „To nie ma sensu". Paradoks jego zachowania polegał na tym, że to właśnie on w kolejnych etapach był największym innowatorem i realizatorem tych samych zadań. Dlaczego tak się zachowywał? Sam tak naprawdę nie potrafił a może nie chciał wyjaśniać. Tłumaczył sobie realizm jako negatywne postrzeganie błędnie interpretowanej rzeczywistości. To co robił po mistrzowsku to zwracał tym samym na siebie uwagę i szukał akceptacji dla siebie oraz odważnym stwierdzeniom, nie mającym prawdziwego uzasadnienia, tym bardziej, że efekt jego prac nie miał żadnego związku z deklarowaną diagnozą. Prawdą jest również to, że po mistrzowsku usypiał i zniechęcał zespół do ukierunkowania ich działań na rozwiązanie zadania. A gdyby nasz bohater nie komentował? A gdyby zastapił swoje stwierdzenia pytaniami: „Co możemy zrobić?", „Kto ma pomysł?", „Co ma nam to dać?" Aplauz i akceptacja jego deklarowanego realizmu byłaby taka sama a czas zaoszczędzony na negatywne spieranie się z rzeczywistością dużo krótszy.

Poszerzaj swój słownik słów abyś kształtował swoją świadomość pozytywnego oddziaływania na siebie i na innych. „Doskonały" a nie „bezbłędny", „szczęśliwy" a nie „bez zmartwień", „wiem czego chce" a nie „jakoś będzie". Słowa potrafią obudzić każde emocje, rozpalić je lub zgasić. Używaj odpowiednich słów aby kształtować własne myśli, to one wpływają na Twoje emocje i decyzje a następnie zaczniesz rozumieć jakie słowa oddziaływują na innych. Najlepsi sprzedawcy wiedzą to doskonale dlatego zadają dużo pytań albo mają jak to się zwykło mówić „gadane". Kilka dni temu miałem okazje prowadzić coaching z młodym kierownikiem sprzedaży Rafałem, który opowiedział prozaiczną często powtarzającą się sytuację. "Jeden z moich pracowników za każdym razem, kiedy z nim rozmawiam, doprowadza mnie do wściekłości i jedyne co przychodzi mi w tedy na myśl - znowu „pitoli" głupoty. Wtedy nie wytrzymuje i zaczynam się gotować bo do niego nic nie dociera." Rafał ewidentnie sobie z tymi sytuacjami nie radzi i jak sam deklaruje, czuje totalną nie moc, czyje totalne rozczarowanie i ma zasadne wątpliwości czy to wszystko ma sens. Najgorsze w tej opowieści jest dokładna relacja Rafała, w której było sporo obwiniania wszystkiego i wszystkich a na samym końcu nawet samego siebie z wyraźnym w głosie poczuciu totalnego osamotnienia. Charakterystyczne dla niego i wielu podobnych ambitnych mistrzów zarządzania, że słowa formułowane w myślach dokonywały blokady jego działania i nakręcały spirale emocji, kolejnych konwersacji na innych polach codziennej pracy. A gdyby tak zastąpić, wewnętrzne osądy o rzekomym „pitoleniu" pytaniami typu: „Dlaczego on tak mówi?" „Co on chce przez to powiedzieć?" „Jakiej potrzebuje pomocy?" Rafał opowiedział również, jak sobie z tym radzi? Wzór jego działań jest godny naśladowania. Na ratunek najczęściej przychodzi mu najbliższa jego sercu żona, która powtarza mu bardzo często. „Rafał to nie jest warte Twojego zdenerwowania". Ktoś kiedyś powiedział, że „jedyną osobą, która może skłonić Ciebie abyś się źle poczuł jesteś Ty sam a problem nie jest w człowieku tylko w postrzeganiu problemu". Sentencje zaczerpnięte z najlepszej literatury rozwoju osobistego, które okazuje się nie są tylko teorią ale równie cudownie oddziaływują na niego. Rafał znajduje w tych rozmowach wiele ukojenia i nowej energii do porannej walki. Pojawia się jednak realna okazja wykorzystania podobnego oddziaływania na samego siebie już podczas rozmowy z pracownikiem. Mój ulubiony Steven R, Covey zwykł mówić: „Zaczniesz oddziaływać na innych, kiedy sam przejmiesz kontrolę nad samym sobą".

Ukryte kotwice słowne. W trakcie rozmowy z Rafałem pojawiło się coś jeszcze. Okazało się, że ma on ukryte silne i błędne przekonania typu: "Z pracownikiem się nie dyskutuje„, „pracownik ma obowiązki i musi je wykonać". Trzeba przyznać, że stwierdzenia są znane, ale czy na dzisiejsze czasy?
„Z pracownikiem się nie dyskutuje" to prawda jak nie ma czasu to się nie dyskutuje ale jak zmienne okoliczności są wysokie, zasoby ukryte, a uprawnienia wątpliwe albo rozmyte to czy opłaca się unikać dyskusji, która może bardzo wiele dobrego wywołać, zainicjować nowe postrzeganie sytuacji, umocnić uprawnienia, odkryć i dobrać zasoby, rozwinąć umiejętność znajdywania okazji. Co więcej może stać się wspomnianym już, zapalnikiem motywacji do działania. Czy opłaca nam się nie dyskutować?
„Pracownik ma obowiązki i musi je wykonać" to prawda zadeklarował, podjął się to powinien być konsekwentny ale z drugiej strony „musi" to marny motywator, a z niewolnika nie zrobisz zapalonego do pracy pracownika. Gdyby jednak... - to na krótką metę. Wybór, wolna wola dają doświadczenie, rozwijają odpowiedzialność a pracownik czuje się kowalem swojego losu, a słowa dają temu początek i nadają sens. To jak teraz zaczniesz korzystać ze skarbnicy własnych słów? Rób to zawsze świadomie, odpowiedzialnie a może również sprytnie dla samego siebie.

Autor: Wojciech Grzybowski